Het 6e IPCC-rapport… Wablief?

NL / FR – Version en français / EN – English version

Medeondertekening : klik hier

“Je gaat ons toch niet vervelen met je doemdenken over het klimaat”, “zelfs als we in België alle mogelijke inspanningen doen zou het toch niets uithalen vanwege China en de Verenigde Staten”, “en de ertsen voor de batterij van je elektrische fiets, heb je gezien in welke omstandigheden die gewonnen worden?”, “windmolens doen meer kwaad dan goed, en bovendien draaien ze niet voortdurend”, “de bedrijfswagens zijn de properste”…

“En mijn vrijheid? Om me elke dag te verplaatsen, alleen in de wagen, zelfs voor korte afstanden, om vlees te eten, om te vliegen, zelfs voor een 2-daagse citytrip, om de grootwarenhuizen te verkiezen boven kleine producenten, om 120 km/u te rijden op de snelweg, om airconditioning te gebruiken…”, ”stop met iedereen te beschuldigen”, “als je jezelf wilt beroven van alle plezier, is dat jouw probleem… maar bemoei je niet met mijn comfort” …

Onze samenleving is aan het wegzinken in een collectieve blindheid voor de gevolgen van onze levensstijl. Wie kan er dan ook bewust  het gebrek aan actie tegen de klimaatontwrichting aanvaarden? Droogtes, branden, migratie, overstromingen, voedseltekorten en de vele gevolgen van de vernietiging van de biodiversiteit. We moeten een aantal van onze westerse luxes opgeven, of aanvaarden dat de planeet onbewoonbaar wordt voor miljarden mensen.  Geconfronteerd met deze onmogelijke keuze, is de uitweg die wij samen kiezen: de ontkenning. Door te blijven doen alsof de werkelijkheid niet bestaat, aanvaarden wij gezamenlijk stilzwijgend dat de mensheid ernstig bedreigd wordt en dat dit de komende jaren alleen maar zal toenemen. Zelfs economisch gezien is dit voor onze samenleving een weddenschap die we niet anders kunnen dan verliezen. Deze ontkenning van de klimaatcrisis is een fundamenteel probleem dat helaas door de politiek wordt uitgebuit voor verkiezingsdoeleinden.

Deze context, die kan worden omschreven als de grootste uitdaging voor de mensheid, wordt in al zijn details beschreven in de sinds 1990 gepubliceerde IPCC-rapporten, terwijl het al meer dan 50 jaar geleden is dat de eerste wetenschappers hiervoor waarschuwden. Op 4 april 2022 publiceerde werkgroep 3 het rapport “Mitigation of Climate Change”, waarin staat dat er technisch gezien veel besluiten kunnen worden genomen om de negatieve gevolgen van menselijke activiteit op onze planeet te verminderen. In het verslag wordt er met name op gewezen dat in 2025 de piek van de CO2-uitstoot wordt bereikt: we hebben minder dan 3 jaar om te handelen. De complexiteit van deze uitdaging is even groot als de noodzaak dat alle actoren in de samenleving – politieke besluitvormers, bedrijven en burgers – zonder verdere aarzeling in actie te komen.

Helaas is de kracht van de collectieve ontkenning zo groot dat we er nu al van overtuigd kunnen zijn dat de maatregelen die de komende maanden zullen worden genomen, ver onder de aanbevelingen van de IPCC zullen blijven. De media hebben het al minstens 3 jaar over de noodtoestand in verband met het klimaat. In de maatschappij heerst er echter niet hetzelfde gevoel van urgentie om te handelen!  Een belangrijke indicator van deze collectieve ontkenning van de klimaatcrisis is de communicatie van de politieke partijen naar aanleiding van dit derde deel van het IPCC-rapport: zij die kunnen wegen op de politieke besluitvorming blijven oorverdovend stil, niets. Deze stilte ligt in het verlengde van het belasteren van de ideeën en mensen die pleiten voor een versnelde overgang naar een duurzame samenleving.

Om de vertraging of de status quo van de transitie te rechtvaardigen, gebruiken de politieke besluitvormers en de bedrijven een alibi: ‘de mensen’. De individualistische visie van onze samenleving doet geloven dat het probleem ook een kwestie van individuele keuzes is. De oplossing van een collectief probleem kan echter alleen van de overheid komen, en wel op alle beleidsniveaus. De economische kosten van een duurzame samenleving zullen het zwaarst door de armen worden gedragen en zij zullen het kwetsbaarst zijn voor de gevolgen van de klimaatontwrichting. Het is onaanvaardbaar dat degenen met het minste financiële en culturele kapitaal de dupe worden van het onverantwoordelijke klimaatbeleid van de meest welgestelden.

De klimaatuitdaging aangaan betekent electorale zelfmoord voor beleidsmakers. In contrast met de inertie die de meerderheid van de burgers aanwendt om hun comfortniveau te behouden, volstaat het voor politici om zichtbare (minimale) actie te ondernemen, twijfel te zaaien over de oplossingen voor de transformatie (energiesubstitutie, enz.), te zweren bij technologische innovaties als oplossing (waardoor het rebound effect wordt genegeerd), de dreiging te versterken van een mogelijke negatieve groei en de daarmee samenhangende effecten. Zo wordt elk debat over degrowth in de kiem gesmoord.

Sommige partijen verwijzen enkel en alleen naar de IPCC-rapporten om zich te verzetten tegen de kernuitstap. De verlenging van de exploitatie van twee of zeven reactoren is geen programma in functie van de klimaatnoodtoestand. In hetzelfde verslag wordt het begrip degrowth nochtans omschreven als “alle maatregelen die het gebruik van energie, materialen, land en water elimineren en tegelijkertijd het welzijn van allen garanderen binnen de grenzen van de planeet”.

Koolstofneutraliteit in 2035, of zelfs 2050, is niet genoeg om de emissiepiek in 2025 te vermijden. 3 jaar is te kort om redelijkerwijs te kunnen verwachten dat grootschalige technologische innovaties een reële globale impact kunnen hebben. Of het nu greenwashing is of niet, beleidsmakers en sommige bedrijven verkondigen dat zij actie ondernemen. Het probleem is dus niet langer het gebrek aan actie, maar de ontoereikendheid ervan, waarbij de conclusies van het IPCC worden genegeerd.

Democratie veronderstelt burgers de slagkracht te geven om het algemeen welzijn na te streven. De grootste menselijke uitdaging verdient een gesprek over de waarheid in plaats van een electoraal steekspel. Onderneem nu actie!  Maatschappelijke inertie is geen excuus voor trage en ontoereikende klimaatmaatregelen; het moet aanzetten tot versterkte communicatie en versnelde actie, als een verenigd front en door middel van een kalm en respectvol debat.

Dus neem een standpunt in!  Denken jullie dat de bestaande actie tegenover de klimaatverandering voldoende is?  Als jullie de conclusies van het IPCC in twijfel trekken, kom er dan ook publiekelijk voor uit; zo niet, deel ze dan ongeremd! Geen enkele politieke groep heeft het monopolie op de klimaatcrisis. Het is een zaak die de hele samenleving aanbelangt, en de burger mag niet langer als alibi worden gebruikt voor jullie gebrek aan verantwoordelijkheidszin. Just look up!

Burgers die naar boven kijken

Uit “Déclic” op La Première, RTBF